ประวัติความเป็นมา อำเภอกุดบาก จังหวัดสกลนคร

เมื่อเข้าสู่สมัยรัตนโกสินทร์จึงเริ่มมีผู้คนเข้าไปตั้งถิ่นฐานอีกระยะหนึ่ง อย่างไรก็ตามพื้นที่แถบนี้ยังคงเป็นพื้นที่ป่าผืนเดียวต่อจากเทือกเขาภูพาน ถึงไม่มีราษฎรขึ้นไปอาศัยอยู่มากนัก ในระยะหลังจึงเริ่มมีผู้คนเข้าไปจับจองพื้นที่ตั้งถิ่นฐานทำไร่นาสวนและเก็บหาของป่าเลี้ยงชีพ โดยกลุ่มแรกเป็นกลุ่มชาติพันธุ์กะเลิงแต่เดิมตั้งถิ่นฐานบริเวณที่ราบริมฝั่งหนองหานเมืองสกลนครแถบบ้านนายอ บ้านนามน บ้านโพนงาม สมัยใดไม่ปรากฏแน่ชัด แต่พบว่าหลายหมู่บ้านในท้องที่อำเภอกุดบากมีราษฎรเป็นชาติพันธุ์ไทกะเลิงสำหรับบ้านกุดบากก่อนเป็นอำเภอกุดบากในปัจจุบันนี้ มีนายเชียงพล นางผันและพระนนท์ ได้พาราษฎรกลุ่มหนึ่งเข้ามาอาศัยอยู่ใกล้ภูคำเกียง (ทิศตะวันออกเฉียงใต้ของบ้านกุดบาก) เขตติดต่อกับจังหวัดกาฬสินธุ์ในปัจจุบัน จากนั้นย้ายที่ทำมาหากินมายังบริเวณห้วยวังทับ (ทิศใต้ของบ้านนาขาม) ต่อมาได้เกิดโรคห่าระบาด (โรคอหิวาตกโรค) อีกทั้งมีจำนวนประชากรเพิ่มขึ้น ทำให้การทำมาหากินฝืดเคืองจึงได้หาพื้นที่ทำมาหากินใหม่ จนได้พบพื้นที่บริเวณหนองน้ำที่มีต้นบากขึ้นเป็นจำนวนมากจึงให้ชื่อว่า “บ้านกุดบาก” แห่ที่ใช้ชื่อนี้เนื่องมาจากลักษณะที่ตั้งของหมู่บ้าน มี “ กุด” ตามภาษาถิ่นหมายถึงสายลำน้ำที่ลัดทางเดิน “กุด” ขาดออกไปกลายเป็นทะเลสาบน้ำจืดรูปแออวัว ขนาดย่อมขังตัวอยู่ในพื้นที่ราบลุ่มหรือที่ราบสูงในทางภูมิศาสตร์อธิบายว่า “ทะเลสาบรูปแอก” เกิดจากแม่น้ำเปลี่ยนทางเดินทำให้เส้นทางเก่าถูกตัดขาดออกจากกันกลายเป็นหนองน้ำ บางครั้งเรียกว่า “หลง” (แม่น้ำหลงทาง) และ “ต้นไม้กะบาก” คนท้องถิ่นทั่วไปเรียกว่า ไม้บาก เป็นไม้เนื้ออ่อนใช้สำหรับทำเป็นไม้แบบในงานก่อสร้าง มีอยู่ทั่วไปในกุดเมื่อรวมเข้าด้วยกันจึงเรียกว่า กุดบาก หมายถึงหนองน้ำที่มีไม้กะบากขึ้นอยู่ ภายหลังมีราษฎรกลุ่มชาติพันธุ์ปูไทยและไทยลาวอพยพเข้าไปตั้งถิ่นฐานอยู่ปะปนกันอีกหลายชุมชน